روغن کشی از دانه ها و میوه های روغنی یکی از فرآیندهای مهم صنایع غذایی است که به تولید روغن های خوراکی و صنعتی منجر میشود. در این فرآیند، بخش جداسازی نقشی حیاتی ایفا میکند، زیرا تعیین کننده کیفیت نهایی روغن، خلوص آن و همچنین بهره وری اقتصادی کارخانه است. این مقاله به بررسی جزئیات این بخش، مراحل مختلف آن و فناوری های مورد استفاده میپردازد.
شرکت پرتوگران صنعت خیام با نام تجاری وسپار اجرای تمام سازه های فلزی شرکت دانه طلایی داریوش ، شامل سوله های صنعتی، سوله های انبار، سوله TSP، استراکچر بخش آماده سازی، جداسازی و مخازن 11000تنی را برعهده داشته است
۱. مقدمه ای بر فرآیند روغن کشی
پس از استخراج اولیه روغن از مواد خام (مانند سویا، آفتابگردان، پالم یا کلزا)، مخلوطی از روغن خام، آب، ذرات جامد، صمغ ها، اسیدهای چرب آزاد و ناخالصی های دیگر به دست میآید. بخش جداسازی مسئول حذف این ناخالصی ها و تبدیل روغن خام به محصولی قابل مصرف است. این فرآیند شامل چندین مرحله کلیدی است که هرکدام به روش های خاصی انجام میشوند.
۲. مراحل اصلی جداسازی در کارخانه روغن کشی
الف. جداسازی اولیه (Clarification)
در این مرحله، ذرات جامد (تفاله، الیاف و ذرات ریز) از روغن خام جدا میشوند. روش های رایج شامل:
- سانتریفیوژ: استفاده از نیروی گریز از مرکز برای جدا کردن ذرات سنگین.
- فیلتراسیون: عبور روغن از فیلترهای پارچ های یا صفحهای برای جذب ذرات.
- ته نشینی: استفاده از تانکهای ته نشینی که در آن ذرات به مرور زمان در پایین مخزن جمع میشوند.
ب. دم صمغ گیری (Degumming)
صمغ ها (فسفولیپیدها) که به صورت طبیعی در روغن وجود دارند، با افزودن آب یا اسید (مانند اسید فسفریک) هیدراته شده و سپس توسط سانتریفیوژ جدا میشوند. این مرحله برای جلوگیری از تیرگی روغن و افزایش پایداری آن ضروری است.
پ. خنثی سازی (Neutralization)
اسیدهای چرب آزاد (FFA) که باعث طعم نامطلوب و کاهش ماندگاری روغن میشوند، با استفاده از قلیا (مانند سود سوزآور) خنثی شده و به صابون تبدیل میشوند. صابون ها نیز توسط سانتریفیوژ یا شستشو با آب جدا میشوند.
ت. رنگبری (Bleaching)
در این مرحله، رنگدانه های ناخواسته (مانند کلروفیل)، اکسیدهای فلزی و باقیمانده صابون ها با استفاده از خاکهای رنگبر (مانند بنتونیت) جذب و فیلتر میشوند. این فرآیند ظاهر روغن را بهبود میبخشد.
ث. بوگیری (Deodorization)
ترکیبات فرار (مانند اسیدهای چرب آزاد و مواد معطری که باعث بوی نامطبوع میشوند) تحت خلأ و دمای بالا (۲۰۰-۲۵۰°C) از روغن جدا میشوند. این مرحله نهایی، روغن را بیبو و با ماندگاری بالا میکند.
پروژه کارخانه روغن کشی و خوراک دام دانه طلایی داریوش یکی از پروژه های موفق شرکت وسپار می باشد
۳. فناوری های نوین در جداسازی
با پیشرفت فناوری، روش هایی مانند:
- سانتریفیوژهای سه فاز: جداسازی همزمان روغن، آب و ذرات جامد.
- ممبرانهای اولترافیلتراسیون: برای جداسازی مولکولی ترکیبات نامطلوب.
- سیستم های اتوماسیون: کنترل دقیق دما، فشار و زمان فرآیند برای بهینه سازی کیفیت.
بهکار گرفته میشوند که بازدهی و دقت را افزایش میدهند.
۴. اهمیت بخش جداسازی
- کیفیت محصول: حذف ناخالصیها باعث بهبود طعم، رنگ، بو و ماندگاری روغن میشود.
- اقتصادی: کاهش ضایعات و بازیابی روغن از پساب ها یا تفاله ها.
- سلامتی: حذف ترکیبات مضر مانند اسیدهای چرب آزاد و فلزات سنگین.
- زیست محیطی: مدیریت بهتر پسماندها (مانند صمغها یا خاک رنگبر) برای کاهش آلودگی.
۵. چالش ها و راهکارها
- هزینه بالای تجهیزات: استفاده از فناوریهای مقرون به صرفه تر.
- اتلاف انرژی: بهینه سازی دما و فشار در مراحل مختلف.
- مدیریت پسماندها: بازیابی مواد ارزشمند از ضایعات (مانند استخراج لسیتین از صمغها).
یک از بهترین کارخانه روغن کشی :
شرکت دانه طلایی داریوش در سال 1400 در زمینی به مساحت 55 هزار متر مربع و زیربنایی حدود 22 هزار متر مربع در بخش صنعتی بندر امیرآباد در فاصله 900 متری از اسکله تخلیه مواد اولیه شروع به احداث گردید. این شرکت زیر مجموعه هلدینگ رین گروپ میباشد. هلدینگ رین گروپ، با هدف گسترش و توسعه تجارت بین‌المللی دارای بیش از چهل شرکت بازرگانی-تولیدی، حمل و نقل و بارگیری است. این شرکتها در کشورهای ایران، روسیه، قراقزستان، ترکیه، امارات، عراق، هندوستان و مالزی به ثبت رسیده و در حال فعالیت میباشند.
اولین کارخانه روغن کشی بنادر شمالی کشور به حجم 1000 تن سویا،
700 تن کلزا و 700 تن آفتابگردان در روز
◈ دومین کارخانه بزرگ تولید سویای انسانی کشور به حجم 200 تن در روز
◈ مجهزترین کارخانه تولید خوراک دام و طیور کشور به حجم 720 تن در روز
◈ سیلوی فلزی غالت جهت ذخیرهسازی استاندارد
◈ امکان تخلیه و بارگیری روغن توسط واگن
◈ خط ریلی فرعی جهت تخلیه غالت با ظرفیت 100 هزار تن در سال
◈ قابلیت ارائه خدمات اپراتوری حمل بندری بدون نقصان در کیفیت بار و کمترین میزان مجاز هدر رفت بار
شرکت دانه طلایی داریوش با ظرفیت تولید سالانه 51 هزار تن روغن خام، در خرداد سال 1400 در زمینی به مساحت 50 هزار متر مربع با بیش از 10 هزار متر مربع فضای سر پوشیده انبار در بخش صنعتی بندر امیرآباد، در فاصله 51 کیلومتری مرکز استان و 900 متری از اسکله تخلیه مواد اولیه شروع به احداث گردید. این شرکت دارای مخازن نگهداری روغن خام به ظرفیت 11 هزار تن و سیلوی غلات به ظرفیت 36 هزار تن میباشد.
شرکت دانه طلایی داریوش زیر مجموعه هلدینگ Rain group میباشد. هلدینگ Rain group، با هدف گسترش و توسعه تجارت بین المللی دارای بیش از چهل شرکت بازرگانی-تولیدی، حمل و نقل و بارگیری است. این شرکتها در کشورهای ایران، روسیه، قراقزستان، ترکیه، امارات، عراق، هندوستان و مالزی به ثبت رسیده و در حال فعالیت میباشند. این شرکت در راستای ارتقاء کمی و کیفی عملیات روغنکشی و تولید محصولاتی مطابق با استانداردها و دستورالعمل های بین المللی، از تجهیزات و ماشینآلات مدرن و پیشرفته ساخت شرکت کومار متال استفاده مینماید. شرکت کومار متال زیر مجموعه شرکت کرون میباشد که به عنوان یک پیشرو در زمینه تکنولوژی استخراج روغن از دانه‌های روغنی در جهان شناخته شده است.
جهت مشاوره و راهنمایی های رایگان با کارشناسان ما در ارتباط باشید
۶. نتیجه گیری
بخش جداسازی در کارخانه های روغن کشی نه تنها تعیین کننده کیفیت نهایی محصول است، بلکه نقش کلیدی در رعایت استانداردهای سلامتی و کاهش هزینه های تولید ایفا میکند. با ادغام فناوریهای نوین و روشهای پایدار، این بخش میتواند بهره وری خود را افزایش داده و همگام با نیازهای روز صنعت غذایی حرکت کند.
